ایرادات رایج گیربکس اتومات خودروهای چینی در ایران
و تأثیر خرابی شبکه CAN بر عملکرد گیربکس

 

مقدمه

در سال‌های اخیر، با افزایش واردات خودروهای چینی به بازار ایران، خودروهایی با گیربکس اتومات به‌ویژه از برندهایی مثل چری، ام‌وی‌ام، جک، لیفان و بی‌وای‌دی (BYD) مورد توجه قرار گرفته‌اند. اما یکی از مشکلات رایج که بسیاری از مالکان این خودروها تجربه کرده‌اند، عملکرد ناقص یا ناگهانی گیربکس اتومات است.
در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی خرابی‌های متداول گیربکس اتومات در ماشین‌های چینی، به نقش اختلال در شبکه مالتی‌پلکس یا شبکه CAN خودرو در ایجاد این ایرادات بپردازیم و توضیح دهیم که چگونه مشکلات برقی یا ارتباطی می‌توانند مستقیماً روی عملکرد گیربکس اثر بگذارند.

 

شبکه CAN چیست و چه نقشی در عملکرد گیربکس دارد؟

شبکه CAN یا Controller Area Network یک سیستم ارتباطی داخلی در خودرو است که کنترل یونیت‌های مختلف مثل ECU، TCU (کنترل گیربکس)، BSI، ABS، ایربگ و … از طریق آن با یکدیگر در ارتباط هستند. در خودروهای چینی نیز، مانند خودروهای اروپایی و ایرانی، این سیستم پایه‌ای برای تبادل اطلاعات بین قطعات مختلف محسوب می‌شود.

در گیربکس اتوماتیک، ماژول کنترل گیربکس (TCU) باید اطلاعات دقیقی از ایسیو  ECU موتور، وضعیت پدال گاز، دور موتور، فشار ترمز و حتی وضعیت کولر دریافت کند تا تعویض دنده به‌صورت بهینه انجام شود. حال اگر اختلالی در مسیر CAN ایجاد شود، تبادل این اطلاعات دچار خطا شده و عملکرد گیربکس دچار مشکل می‌شود.

ایرادات رایج گیربکس اتومات ماشین‌های چینی در ایران

1. تأخیر در تعویض دنده

از مشکلات شایع در خودروهایی مانند (( چری تیگو، ام‌وی‌ام X33، جک S5 اتومات و لیفان 820 )) است. این تأخیر معمولاً به دلیل عدم دریافت صحیح سیگنال دور موتور یا موقعیت پدال گاز توسط TCU رخ می‌دهد که ممکن است ناشی از قطعی یا تداخل در شبکه CAN باشد.

2. کوبش یا ضربه در تعویض دنده‌ها

در هنگام تعویض دنده به‌خصوص از دنده ۱ به ۲ یا هنگام کاهش سرعت. این حالت معمولاً به دلیل از بین رفتن هماهنگی بین ایسیو ECU و TCU و عدم تنظیم فشار هیدرولیکی در زمان مناسب رخ می‌دهد.

3. روشن شدن چراغ هشدار گیربکس یا نمایش پیغام خطا در پشت آمپر

در بسیاری از خودروهای چینی، خطای “Gearbox Fault” یا “Transmission Malfunction” در پشت آمپر دیده می‌شود که یکی از دلایل مهم آن عدم تبادل صحیح دیتا در بستر شبکه CAN بین ایسیو ECU و تی سی یو TCU است.

4. گیرکردن گیربکس در یک دنده (Safe Mode)

این حالت معمولاً به‌عنوان حالت اضطراری (Fail Safe Mode) شناخته می‌شود. وقتی که ایسیو گیربکس نتواند اطلاعات حیاتی را دریافت کند، وارد حالت ایمنی می‌شود و فقط از یک دنده خاص (معمولاً دنده ۳ یا ۴) استفاده می‌کند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

5. افزایش دمای گیربکس

یکی دیگر از نتایج اختلال در شبکه کن، بالا رفتن دمای TCU یا تأخیر در عملکرد فن گیربکس است، که باعث داغی بیش از حد روغن گیربکس و در نتیجه کاهش عمر گیربکس می‌شود.

 

چه اختلالاتی در شبکه CAN می‌تواند باعث بروز این مشکلات شود؟

 

1.ضعف در اتصال بدنه یا برق تغذیه ایسیو ECU و تی سی یو TCU

گاهی اوقات، مشکل از ضعف در زمین (GND) یا تغذیه‌ی نامناسب یکی از یونیت‌هاست که باعث اختلال در ارسال و دریافت اطلاعات در شبکه می‌شود.

2. قطع یا اتصال ناقص سیم‌های کن (CAN-H و CAN-L)

حتی یک پارگی کوچک یا زنگ‌زدگی سوکت‌ها می‌تواند سیگنال‌های ولتاژی بین یونیت‌ها را دچار اختلال کند.

3. نویز در شبکه به دلیل مصرف‌کننده‌های پرقدرت مثل کولر یا پنکه فن

زمانی که کولر روشن می‌شود، برخی از خودروهای چینی مانند لیفان X60 یا ام‌وی‌ام X22 دچار عملکرد ناقص در گیربکس می‌شوند. این به‌دلیل ورود نویز الکتریکی در بستر CAN است که باعث ناهماهنگی و کاهش کیفیت ارتباط بین یونیت‌ها می‌شود.

4. اختلال در یونیت BSI یا BCM

در برخی خودروهای چینی، یونیت‌های مرکزی مانند BSI یا BCM که مدیریت برخی سیستم‌های برق و رفاهی را برعهده دارند، به دلایلی مانند آب‌خوردگی یا ضعف لحیم، باعث اختلال در شبکه می‌شوند.

 

روش‌های تشخیص اختلال شبکه CAN که باعث ایراد گیربکس می‌شود

* دیاگ تخصصی با امکان اسکن شبکه CAN
* بررسی مقاومت اهمی بین سیم‌های CAN H و CAN L (حدود 60 اهم باید باشد)
* بررسی نوسان ولتاژ در خط CAN با اسیلوسکوپ یا مولتی‌متر حرفه‌ای
* مشاهده وضعیت ارتباط یونیت TCU با سایر یونیت‌ها

 

تجربه‌های واقعی در تعمیرگاه شیراز ایسیو

در تعمیرگاه شیراز ایسیو بارها مشاهده شده که مشکلاتی مانند “کوبش گیربکس“، “عدم تعویض دنده“، یا “روشن شدن چراغ گیربکس” در خودروهایی مثل چری آریزو 5، جک J5 و ام‌وی‌ام X33، تنها با رفع مشکل در مسیر سیم‌کشی یا کانکتورهای شبکه کن رفع شده است، بدون نیاز به باز کردن یا تعمیر مکانیکی گیربکس.

 

جمع‌بندی

در خودروهای چینی مجهز به گیربکس اتوماتیک، عملکرد صحیح گیربکس وابستگی شدیدی به سلامت ارتباط در شبکه CAN دارد. کوچک‌ترین ایراد در این شبکه می‌تواند موجب مشکلاتی بزرگ در تعویض دنده، عملکرد ناگهانی یا حتی از کار افتادن کامل سیستم انتقال قدرت شود.

✅ پیشنهاد شیراز ایسیو:
اگر گیربکس خودروی چینی شما دچار مشکل شده، پیش از اقدام به تعویض یا تعمیر اساسی، حتماً از سلامت شبکه کن و یونیت‌های الکترونیکی ( ایسیو, ایربک, ABS و … ) با دستگاه دیاگ حرفه‌ای مطمئن شوید. در بسیاری از موارد، هزینه‌ای کمتر و زمانی کوتاه‌تر برای رفع مشکل نیاز خواهد بود.